Het Arsenaal in Leiden, een rijksmonument uit de 19e eeuw, is grondig gerestaureerd en verduurzaamd. Het gebouw, dat ooit deel uitmaakte van de Doelenkazerne, bestaat uit twee carré-vormige bouwdelen met binnenplaatsen. De oudste vleugel dateert uit 1818 en bevat unieke gekantelde balken, die zorgvuldig zijn behouden tijdens de renovatie.
Historie en monumentale waarde
Door de jaren heen zijn verschillende uitbreidingen aan het gebouw toegevoegd, waaronder een glazen overkapping in 1982 en een boekentoren. Bij de restauratie is zorgvuldig gekeken naar welke elementen behouden moesten blijven en welke aanpassingen nodig waren om het gebouw toekomstbestendig te maken. De monumentale uitstraling van het exterieur en de karakteristieke binnenstructuren zijn daarbij leidend geweest.
Duurzaamheidsambitie
De Universiteit Leiden streefde naar een BREEAM-score van “Very Good” of zelfs “Excellent”. Dit vroeg om slimme oplossingen, omdat de monumentale status beperkingen oplegde aan bijvoorbeeld energiemaatregelen. Door onder andere het toepassen van isolerend monumentenglas, koudebrugonderbrekingen en dakisolatie is de thermische kwaliteit sterk verbeterd, zonder afbreuk te doen aan het historische karakter.
Vernieuwing van installaties
De klimaatinstallaties zijn volledig vernieuwd. Het gebouw is nu voorbereid op aansluiting op het centrale WKO-systeem van de universiteit. Verwarming en koeling worden verzorgd via een warmtepomp, klimaatplafonds en vloerverwarming. Dit maakt een energiezuinig laagtemperatuursysteem mogelijk dat past bij de monumentale uitstraling.
Ook het ventilatiesysteem is gemoderniseerd. CO₂-gestuurde kleppen zorgen voor een efficiënte luchtverdeling, ondersteund door warmteterugwinning en stille, energiezuinige ventilatoren.
Brandveiligheid op maat
De brandmeld- en ontruimingsinstallatie is volledig vernieuwd en aangepast aan de nieuwe gebruiksfuncties van het gebouw. Leidingen zijn volledig uit het zicht weggewerkt, en in de overkapte binnenplaats is een onopvallend aspiratiesysteem geïntegreerd. De compartimentering is behouden en uitgebreid waar nodig, met aandacht voor akoestiek en signalering.
Integratie van techniek en erfgoed
Een belangrijk uitgangspunt was het behoud van de monumentale beleving. Zo is het klimaatplafond tussen de gekantelde balken aangebracht en zijn verlichtingsarmaturen gependeld om het zicht op de constructie te behouden. Technische voorzieningen zijn zorgvuldig geïntegreerd in de bouwkundige structuur, met behulp van 3D-ontwerpdetails.
De overkapte binnenplaats van het linker carré is opnieuw aangesloten op het nieuwe energiesysteem. Ventilatie is toegevoegd via slimme luchtstromen en vloergebonden elementen, zonder afbreuk te doen aan de openheid van de ruimte.
Een toekomstbestendig monument
Met deze restauratie is het Arsenaal getransformeerd tot een duurzaam, comfortabel en functioneel onderwijs- en kantoorgebouw. De ingrepen zijn uitgevoerd met respect voor het verleden én met het oog op de toekomst, in lijn met de ambities van de Universiteit Leiden en de expertise van Huygen.
